|
Το νέο νομοσχέδιο για τις τρίτεκνες οικογένειες
Του Γιώργου Λάγαρη
Θέλω να αναφερθώ στο νομοσχέδιο του Υπουργείου Υγείας που ψηφίστηκε την προηγούμενη εβδομάδα με τίτλο «Ενίσχηση της οικογένειας και άλλες διατάξεις», το οποίο περιελάμβανε ρυθμίσεις σχετικές με τις οικογένειες με τρία παιδιά όχι τόσο για να απαριθμήσω τα μέτρα που προβλέπει (αυτό φαντάζομαι πως έγινε στην ανοικτή συγκέντρωση που διοργανώθηκε το Σάββατο που μας πέρασε από το Σύλλογο Γονέων με Τρία Παιδιά Κεντρικής Ελλάδας) αλλά για να προσπαθήσω να περιγράψω τη λογική που το διακατέχει και την ενδεχόμενη αποτελεσματικότητά του.
Σίγουρα κανένα μέτρο ενίσχυσης των οικογενειών με τρία παιδιά, όπως και κάθε άλλης ευαίσθητης κοινωνικής ομάδας, δεν είναι αμελητέο, ωστόσο ότι τα μέτρα που μετά από μακρά κυοφορία δύο ετών ανακοίνωσε τελικά η κυβέρνηση, είναι ψυχία σε σχέση με αυτά που είχε υποσχεθεί προεκλογικά ο κ. Καραμανλής. Ας θυμηθούμε όμως τι είχε πει ο κ. Πρωθυπουργός: «Στήριξη της ελληνικής οικογένειας, των πολύτεκνων, της εργαζόμενης μητέρας. Με έναν από τους πρώτους νόμους της νέας διακυβέρνησης προχωρούμε στον χαρακτηρισμό ως πολύτεκνης της οικογένειας με τρία παιδιά». (3 Φεβρουαρίου 2004, ομιλία στην παρουσίαση του προγράμματος της Νέας Δημοκρατίας για την οικονομία)
«Στοχεύουμε στη στήριξη της ελληνικής οικογένειας, των πολύτεκνων, της εργαζόμενης μητέρας. Προχωρούμε στον χαρακτηρισμό ως πολύτεκνης της οικογένειας με τρία παιδιά». (20 Φεβρουαρίου 2004, ομιλία στην Εθνική Συνδιάσκεψη του κόμματος)
«Εγώ θα ήθελα να σας πω ότι όλα τα προνόμια της πολύτεκνης οικογένειας μπορεί να μην τα δώσουμε τον πρώτο μήνα. Nα πάνε κλιμακωτά. Νομίζω ότι το καταλαβαίνουν όλοι οι πολίτες… Mιλούμε για 176.0000 οικογένειες». (1 Μαρτίου 2004, Συνέντευξη στον ANT1)
Αυτές τις προεκλογικές υποσχέσεις ήταν υποχρεωμένος να τις σεβαστεί και να τις εκτελέσει ο κ. Πρωθυπουργός, αλλιώς είναι έκθετος απέναντι στις οικογένειες με τρία παιδιά, αλλά και στους σημερινούς πολύτεκνους που βλέπουν τον κίνδυνο να μειωθούν υφιστάμενα δικαιώματά τους. Οι ρυθμίσεις που το νομοσχέδιο αυτό περιλαμβάνει αποτελούν Tαφόπλακα» στο όνειρα περίπου 176.000 οικογενειών με τρία παιδιά, αλλά και οριστική ακύρωση των προεκλογικών δεσμεύσεων για αυτόματη ένταξή τους στις ευνοϊκές ρυθμίσεις περί πολυτέκνων.
Ως δικαιολογία η κυβέρνηση, για μια ακόμα φορά επικαλέστηκε για τη μη υλοποίηση των προεκλογικών της δεσμεύσεων τις παρούσες δημοσιονομικές συνθήκες, για τις οποίες όμως είναι αποκλειστικά αρμόδια η ίδια όπως προέκυψε και μετά από την πρόσφατη επιστολή της Eurostat.
Απεδείχθη έτσι περίτρανα ο προσχηματικός χαρακτήρας της απογραφής, η οποία υπήρξε ένα μεγάλο πολιτικό έγκλημα εναντίον της οικονομίας, της χώρας, της κοινωνίας και του πολίτη αλλά και μια μόνιμη δικαιολογία από τη μεριά της κυβέρνησης για την επίμονη άρνηση υλοποίησης των προεκλογικών της εξαγγελιών.
Στην προκειμένη περίπτωση αναιρείται η δέσμευση για αυτόματη ονομασία των τρίτεκνων οικογενειών σε πολύτεκνες. Έτσι, οι οικογένειες με τρία παιδιά αντί να πάρουν μηνιαία επιδόματα για κάθε παιδί, όπως δικαιούνται οι πολύτεκνοι, θα λάβουν τελικά «ψαλιδισμένες» παροχές, οι οποίες, μάλιστα, θα δίνονται και σε δόσεις έως το 2008.
Ο θεσμός της οικογένειας και ο τρόπος που λειτουργεί στη χώρα μας αποτελεί τον στυλοβάτη της ελληνικής κοινωνίας. Οι αρχές, οι αξίες μας, οι παραδόσεις μας, ό,τι μας καθορίζει ως έλληνες μεταφέρεται, εμπλουτίζεται και διαδίδεται μέσα από την οικογένεια.
Και θέλουμε τη δομή αυτή λειτουργίας της ελληνικής οικογένειας να την μεταλαμπαδεύσουμε και σε όσους φιλοξενούμε στη χώρα μας ως μονίμως διαμένοντες είτε είναι οικονομικοί μετανάστες είτε πολιτικοί πρόσφυγες.
Είναι αλήθεια ότι σε μια εποχή έντονων απαιτήσεων αλλά και δυσκολιών ο θεσμός αυτός περνά κρίση. Και η κρίση αυτή επηρεάζει τόσο τον αριθμό και τη διάρκεια των γάμων όσο και τον αριθμό των παιδιών που γεννιόνται μέσα σε αυτούς. Και δυστυχώς είναι γεγονός και ο όλο και αυξανόμενος αριθμός των διαζυγίων που πραγματοποιούνται αλλά και ότι οι περισσότερες πλέον οικογένειες κάτω από το βάρος των απαιτήσεων σταματούν στο ένα παιδί. Στατιστικές μάλιστα αναφέρουν πως σήμερα αντιστοιχούν 1,25 παιδιά ανά οικογένεια (το μικρότερο ποσοστό στην Ευρώπη μαζί με την Ισπανία).
Η ποσοστιαία συμμετοχή της ηλικιακής ομάδας 0-14 ετών στο συνολικό πληθυσμό συνεχώς μειώνεται, ενώ η ηλικιακή ομάδα άνω των 65 ετών αυξάνεται (γήρανση πληθυσμού).
Το ποσοστό της γεννητικότητας το 1999 ήταν 0,95% (δηλαδή 9,5 νεογνά ετησίως ανά 1.000 κατοίκους) έναντι διπλάσιου ποσοστού 1,89% το έτος 1960.
Η αναλογία εργαζόμενων/συνταξιούχων προσεγγίζει το 1:2 και απειλεί τους κανόνες κοινωνικής ασφάλισης, οι οποίοι προς το παρόν δεν καταρρέουν λόγω της συνεχούς προσθ
ήκης νέων μεταναστών σε ηλικίες 20-50 ετών. Η Ελλάδα βιώνει ένα έντονο δημογραφικό πρόβλημα και απαιτείται μια συστηματική παρέμβασ
η της Πολιτείας για την θέσπιση κίνητρων αύξησης της γεννητικότητας. Αντικείμενο της προνοιακής πολιτικής του κράτους πρέπει να είναι η στήριξη της οικογένειας. Και όχι απλά με την άκριτη χορήγηση κάποιων επιδομάτων που δεν πάνε σε αυτούς που τα έχουν ουσιαστικά ανάγκη αλλά απλά διαχέονται στο σύστημα. Αντικείμενο πρέπει να αποτελέσει η ικανοποίηση βασικών αναγκών για επιβίωση, μόρφωση, πολιτισμό.
Η πολυτεκνία αυτή καθ αυτή στηρίζεται από το Σύνταγμα γιατί είναι μια ιδιότητα των οικογενειών που στηρίζεται και πρέπει να στηρίζεται από το Κράτος. Με ποιόν τρόπο όμως και με ποια μέσα; Αυτό είναι το κυρίαρχο ερώτημα.
Αποτελεί το παρόν νομοσχέδιο μια τομή προς αυτή την κατεύθυνση;
Σίγουρα όχι και αυτό γιατί δεν ακολουθεί έναν σχεδιασμένο προσανατολισμό αλλά απλά περιέχει αποσπασματικές ρυθμίσεις και διατάξεις, οι οποίες δεν μπορούν να λειτουργήσουν ως σύνολο και ως αποτελέσματα μιας συγκεκριμένης πολιτικής παρά μόνον εμβαλωματικά, δημιουργώντας έτσι ανησυχίες και στον κόσμο αλλά και στους αντίστοιχους φορείς.
Σε μία περίοδο έντονης υπογεννητικότητας για την Ελλάδα, ο νόμος «Ενίσχυση της οικογένειας και λοιπές διατάξεις», αντί να δημιουργεί κίνητρα αύξησης της γεννητικότητας, δημιουργεί μάλλον αντικίνητρα, διότι καταργεί ουσιαστικά με τον συμψηφισμό των μέτρων για τις τρίτεκνες οικογένειες πολλές από τις διατάξεις που είναι υπέρ των πολυτέκνων και ιδίως υπέρ των τέκνων των πολυτέκνων, δημιουργεί συνθήκες μεγάλης ταλαιπωρίας στους ήδη πολυτέκνους που επανακρίνονται για την ιδιότητα τους αυτή, ενώ παράλληλα υποβαθμίζει τους υφιστάμενους Συλλόγους σε ρόλο κομπάρσου.
Απαιτείται μια μακροπρόθεσμη πολιτική στήριξης της οικογένειας και αντιμετώπισης του δημογραφικού προβλήματος. Οι επιδοματικές πολιτικές ή η λήψη μέτρων σαν κι αυτά που ο νέος νόμος περιλαμβάνει δεν θα έκαναν κανένα να αποφασίσει να κάνει παιδί.
Ο κάθε ένας οικογενειάρχης και πολύ περισσότερο ο τρίτεκνος ή ο πολύτεκνος δεν έχει ανάγκη ενός εφάπαξ επιδόματος που στην πραγματικότητα δεν καλύπτει ούτε τα έξοδα της γέννας, ούτε προτεραιότητά του είναι η απόκτηση ενός αυτοκινήτου με χαμηλή φορολογία. Η ελληνική οικογένεια σήμερα θέλει τη στήριξη της πολιτείας σε κάθε της βήμα.
Με ποιόν τρόπο; Αναλογικά με τον αριθμό των παιδιών που έχει. Και αυτό νομίζω είναι το σωστότερο και δικαιότερο μέτρο που θα μπορούσε να προβλεφθεί. Αναλογική χορήγηση παροχών με κριτήριο τον αριθμό των μελών των οικογενειών. Δηλαδή φορολογικές απαλλαγές αλλά και γενναιόδωρες και όχι φιλοδωρηματικές ενισχύσεις μπορούν πράγματι να λειτουργήσουν ως κίνητρα για την απόκτηση παιδιών όπως συμβαίνει σε χώρες όπως η Γερμανία, η Αγγλία κλπ.
Πρέπει επίσης να εξετάζουμε σε ποιους τελικά χορηγούνται οι κάθε είδους παροχές και τα επιδόματα. Δηλαδή οι κάθε είδους παροχές και επιδόματα πρέπει να εξειδικεύονται ή να κατηγοριοποιούνται σύμφωνα με την οικονομική κατάσταση της κάθε οικογένειας.
Η οικογένεια για να αναπτυχθεί έχει ανάγκη από υποστηρικτικές δομές όπως τους επαρκείς βρεφονηπιακούς σταθμούς, ολοήμερα σχολεία, Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών καθώς και Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων που πρέπει να εξαπλωθούν σε όλη τη χώρα και να εξορθολογισθεί και να ενισχυθεί ακόμα περισσότερο η λειτουργία τους. Αυτές οι δομές θα αποτελέσουν κίνητρο και για τη γυναικεία απασχόληση.
Έχει αποδειχθεί ότι η συμμετοχή των γυναικών στην οικονομία και στην κοινωνία για μερικές χώρες, όπως στη Σουηδία, τη Δανία, τη Γαλλία και την Αγγλία είναι μια πραγματικότητα. Οικονομικοί και κοινωνικοί θεσμοί έχουν βοηθήσει, έχουν συμβάλλει στη συμμετοχή των γυναικών στην απασχόληση, στην εργασία, με στόχο, βεβαίως την ισότητα των δυο φύλων. Ποιο είναι το αποτέλεσμα; Αντί να πέσει η γεννητικότητα της κοινωνίας στη Σκανδιναβία έχει αυξηθεί, λόγω των μέτρων αυτών. Που σημαίνει ότι, καταρρίπτεται ένας μύθος, ότι η απασχόληση είναι ανταγωνιστική με το ρόλο της μητέρας. Βεβαίως, με τις κατάλληλες κοινωνικές προδιαγραφές και θεσμούς αποδεικνύεται το αντίθετο.
Αντίθετα στην Ιταλία, στην Ισπανία και στη Γερμανία, και βεβαίως, και στη χώρα μας, όπου ο ιδεατός τύπος οικογένειας βρίσκεται πιο κοντά στο υπόδειγμα του άνδρα μοναδικού εργαζόμενου, και όπου οι ευκαιρίες απασχόλησης για τις μητέρες είναι περιορισμένες, εκεί τα ποσοστά γεννητικότητας είναι πολύ χαμηλότερα, και με πτωτικές τάσεις.
Επιπλέον, θα πρέπει να αυξηθούν οι δαπάνες για την παιδεία ώστε να μπορούμε κάποια στιγμή να μιλούμε για πραγματική δωρεάν παιδεία.
Η στήριξη πρέπει να γίνεται ανάλογα με τις δημογραφικές εξελίξεις και τις ιδιαιτερότητες που μπορεί να εμφανίζονται από νομό σε νομό. Πρέπει να ληφθούν υπόψη συγκεκριμένες κοινωνικές ανάγκες τις οποίες θέλουμε να ικανοποιήσουμε, δηλαδή πρέπει κάθε προσπάθεια να έχει συγκεκριμένη στόχευση.
Είναι λοιπόν σαφές ότι οποιαδήποτε νομοθετική πρωτοβουλία που προχωρά στην απλή πρόβλεψη κάποιων μεμονωμένων παροχών είναι εκ των προτέρων αποτυχημένη.
Απαιτείται λοιπόν, στοχευμένη κοινωνική πολιτική που θα υλοποιεί συγκεκριμένους στόχους, οι οποίοι θα προέλθουν από διαβούλευση και αξιολόγηση, αντιμετωπίζοντας το πρόβλημα στις πραγματικές του διαστάσεις.
www.lagaris.gr Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «ΕΥΡΥΤΑΝΙΚΑ ΝΕΑ» στις 12 Απριλίου 2006
|
